اقدام پژوهی:
معلمی حرفه ای متشکل از دانش و مهارت های گوناگون است. یک معلم باید برای تدریس مطلوب، همزمان مجموعه ای از دانش ها را به طور هنرمندانه درهم بیامیزد تا در مسیر ترکیب و به کار گیری آنها تدریسی اثربخش طراحی و در کلاس درس ارائه کند. اهداف آموزشی براساس چنین فعالیتی امکان تحقق می یابند. در واقع حرفه معلمی با تعامل مفهومی طیف متنوعی از دانش ها شکل می گیرد.
آموزش و اشاعه روش های پژوهش در میان معلمان و کارکنان آموزش و پرورش از جمله فرصت هایی است که به توسعه فرهنگ پژوهش در نظام آموزشی منجر خواهد شد. در طی سالیان اخیر با طراحی و اجرای گسترده دوره اقدام پژوهی توانسته با همکاری سازمان های آموزش و پرورش استان ها، فرصت مناسبی را برای معلمان و مدیران و سایر کارکنان فراهم سازد تا بتوانند پژوهش را به عنوان ابزاری سودمند در خدمت آموزش به کار گیرند.
برگزاری دوره اقدام پژوهی همراه با اجرای برنامه معلم پژوهنده تا حد زیادی موفق به توسعه فرهنگ پژوهش در سطح مدارس و در میان معلمان و مدیران گردیده است. آنچه پیداست اقدام پژوهی در پیوند با سایر مهارتهای معلمی معنا می یابد و معلم اقدام پژوه (پژوهنده) فردی است که همزمان از مهارت های پژوهش در عمل و دیگر مهارت های معلمی برخوردار است. بنابر این تکیه متعادل بر توسعه مهارت های معلمان در همه ابعاد، نیاز نظام آموزشی است و می تواند تحقق اندیشه معلم فکور و پژوهنده را برای مدارس ما عملی سازد.
معلمی حرفه ای متشکل از دانش و مهارت های گوناگون است. یک معلم باید برای تدریس مطلوب، همزمان مجموعه ای از دانش ها را به طور هنرمندانه درهم بیامیزد تا در مسیر ترکیب و به کارگیری آنها تدریسی اثربخش طراحی و در کلاس درس ارائه کند. اهداف آموزشی براساس چنین فعالیتی امکان تحقق می یابند. در واقع حرفه معلمی با تعامل مفهومی طیف متنوعی از دانش ها شکل می گیرد.
اقدام پژوهی چیست؟
اقدام پژوهی یک شکل غیر سنتی پژوهش است که اغلب جامعه محور (گروه محور) است و توسط یک کارورز با جمعی از آنها انجام می شود. بورلی (۱۹۹۳) اقدام پژوهی را پژوهش آگاهانه، سنجیده و معطوف به راه حل تعریف می کند که به صورت فردی یا گروهی انجام می شود. اقدام پژوهی از طریق چرخه های حلزونی شامل شناسائی مسئله، گردآوری نظام مند داده ها، تفکر و بازاندیشی، تحلیل و نهایتا تعریف مجدد مسئله توصیف می شود.
دو اصطلاح اقدام و پژوهش، چهره اصلی این روش نمایان می شود. ازمون نظر در حین عمل، به عنوان وسیله ای برای بهبود کار و ابزاری برای ارتقاء سطح دانش… » آنها نتیجه می گیرند که این تعریف بر اهمیت اقدام تأکید دارد. ما با این نظر موافقیم که اقدام باعث به جریان افتادن پژوهش می شود و نیروی برانگیز اننده ای به حساب می آید. اقدام پژوهان اغلب نسبت به آنچه انجام می دهند متعهد و علاقه مند هستند » (مک نیف و همکاران، ۱۳۸۲، ص ۲۸).
کارسون و همکاران (۱۹۸۹) نیز اقدام پژوهی را ترکیبی از عمل و پژوهش و تلاشی برای شناخت اقدامات تربیتی به منظور اصلاح و بهبود محیط آموزشی تعریف می کنند و بر این نکته تأکید دارند که بیشتر کسانی که در یک پروژه اقدام پژوهی مشارکت داشته اند، از نقش و جایگاه تجربه سخن می گویند.
آنها در پاسخ به این سؤال که اقدام پژوهی چیست، می گویند :
اول از همه، اقدام پژوهی جنبه عملی دارد. به عبارت دیگر، اقدام پژوهی تلاشی در جهت شناخت بهتر مسائل زندگی واقعی کلاس درس و مدرسه و چگونگی رویارویی با آنهاست.
دوم، اقدام پژوهی به مشاهده منفعل محدود نمی شود بلکه اقدام و عمل را در مرکز توجه خود دارد. این تمرکز توجه ایجاب می کند که محققان به گونه ای در عمل درگیر شوند که به بهبود اقدامات تدریس در یک کلاس خاص یا در یک مدرسه منتهی شود.
سوم، اقدام پژوهی دمکراتیک است. این شیوه پژوهش میزان بیشتری از گفتگو و تعامل بین همکاران را ترغیب کرده و مشارکت فعال در تلاش مداوم برای بهبود تدریس را ایجاب می کند.
چهارم، اقدام پژوهی نظام مند و فکورانه و در چرخهای چهار مرحله ای انجام می شود. و آنچه مسلم است در اقدام پژوهی به طور همزمان روی شناخت اقدام تربیتی ونیز بهبود و اصلاح آن تلاش می شود. به عبارت دیگر، اقدام پژوهی روشی برای شناخت و نیز بهبود موقعیت آموزشی است. در یکی از مقالات جستجو شده در شبکه اینترنت (ASCD)، اقدام پژوهی به عنوان فرآیند پرسیدن سؤالات مهم و تلاش برای یافتن پاسخ این سؤالات به شیوه ای روشن مند تعریف شده است. این پرسش ها معنادار وحائز اهمیت هستند، یعنی محقق قصد و یا نیاز دارد پاسخ به این پرسش ها را که از نزدیک با موقعیت کاری او مرتبط هستند، بداند. از این رو اقدام پژوهی جنبه بسیار عملی داشته و ریشه در کار روزانه محقق دارد.
منبع:
